Tương Ưng Bộ 44.7
Saṃyutta Nikāya 44.7

1. Phẩm Không Thuyết
1. Abyākatavagga

Moggallāna (hay Xứ)
Moggallānasutta

Rồi du sĩ Vacchagotta đi đến Tôn giả Mahāmoggallāna; sau khi đến, nói với Tôn giả Mahāmoggallāna những lời chào đón hỏi thăm, sau khi nói những lời chào đón hỏi thăm thân hữu liền ngồi xuống một bên.
Atha kho vacchagotto paribbājako yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahāmoggallānena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.

Ngồi một bên, du sĩ Vacchagotta thưa với Tôn giả Mahāmoggallāna:
Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca:

“Thưa Tôn giả Moggallāna, thế giới là thường còn?”
“Kiṃ nu kho, bho moggallāna, sassato loko”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn không trả lời: ‘Thế giới là thường còn’.”
“Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā: ‘sassato loko’”ti.

“Vậy thưa Tôn giả Moggallāna, thế giới là vô thường?”
“Kiṃ pana, bho moggallāna, asassato loko”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn cũng không trả lời: ‘Thế giới là vô thường’.”
“Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā: ‘asassato loko’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, có phải thế giới là hữu biên?”
“Kiṃ nu kho, bho moggallāna, antavā loko”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn không trả lời: ‘Thế giới là hữu biên’.”
“Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā: ‘antavā loko’”ti.

“Vậy thưa Tôn giả Moggallāna, thế giới là vô biên?”
“Kiṃ pana, bho moggallāna, anantavā loko”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn cũng không trả lời: ‘Thế giới là vô biên’.”
“Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā: ‘anantavā loko’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, có phải sinh mạng và thân thể là một?”
“Kiṃ nu kho, bho moggallāna, taṃ jīvaṃ taṃ sarīran”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn không trả lời: ‘Sinh mạng và thân thể là một’.”
“Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā: ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīran’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, vậy sinh mạng và thân thể là khác?”
“Kiṃ pana, bho moggallāna, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīran”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn cũng không trả lời: ‘Sinh mạng và thân thể là khác’.”
“Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā: ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīran’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, có phải Như Lai có tồn tại sau khi chết?”
“Kiṃ nu kho, bho moggallāna, hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn không trả lời: ‘Như Lai có tồn tại sau khi chết’.”
“Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā: ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, vậy Như Lai không có tồn tại sau khi chết?”
“Kiṃ pana, bho moggallāna, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn cũng không trả lời: ‘Như Lai không có tồn tại sau khi chết’.”
“Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā: ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, vậy Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết?”
“Kiṃ nu kho, bho moggallāna, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn cũng không trả lời: ‘Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết’.”
“Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā: ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, vậy Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết?”
“Kiṃ pana, bho moggallāna, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti?

“Này Vaccha, Thế Tôn cũng không trả lời: ‘Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’.”
“Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā: ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.

“Thưa Tôn giả Moggallāna, do nhân gì, do duyên gì các vị du sĩ ngoại đạo, khi được hỏi như thế này, thời trả lời như thế này:
“Ko nu kho, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti—

Thế giới là thường còn. Hay thế giới là vô thường. Hay thế giới là hữu biên. Hay thế giới là vô biên. Hay sinh mạng và thân thể là một. Hay sinh mạng và thân thể là khác. Hay Như Lai có tồn tại sau khi chết. Hay Như Lai không có tồn tại sau khi chết. Hay Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết. Hay Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết?
sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā?

Thưa Tôn giả Moggallāna, do nhân gì, do duyên gì, Sa-môn Gotama, khi được hỏi như thế này, thời không trả lời như thế này:
Ko pana, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena samaṇassa gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti—

Thế giới là thường còn. Hay thế giới là vô thường. Hay thế giới là hữu biên. Hay thế giới là vô biên. Hay sinh mạng và thân thể là một. Hay sinh mạng và thân thể là khác. Hay Như Lai có tồn tại sau khi chết. Hay Như Lai không có tồn tại sau khi chết. Hay Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết. Hay Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết?”
sassato lokotipi, asassato lokotipi, antavā lokotipi, anantavā lokotipi, taṃ jīvaṃ taṃ sarīrantipi, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipī”ti?

“Này Vaccha, vì rằng các du sĩ ngoại đạo quán con mắt là: ‘Cái này là của tôi. Cái này là tôi. Cái này là tự ngã của tôi’; ...
“Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti ...pe...

Này Vaccha, vì rằng các du sĩ ngoại đạo quán lưỡi là: ‘Cái này là của tôi. Cái này là tôi. Cái này là tự ngã của tôi’;
... jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti ...pe...

Này Vaccha, vì rằng các du sĩ ngoại đạo quán ý là: ‘Cái này là của tôi. Cái này là tôi. Cái này là tự ngã của tôi’;
... manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti.

Do vậy, các du sĩ ngoại đạo, nên khi được hỏi như vậy, trả lời như vầy:
Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti—

Thế giới là thường còn ... Hay Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết.
sassato lokoti vā ...pe... neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā.

Và Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, này Vaccha, quán con mắt là: ‘Cái này không phải của tôi. Cái này không phải là tôi. Cái này không phải tự ngã của tôi’.
Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati

Và Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, này Vaccha, quán lưỡi là: ‘Cái này không phải của tôi. Cái này không phải là tôi. Cái này không phải tự ngã của tôi’.
...pe... jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati

Và Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, này Vaccha, quán ý là: ‘Cái này không phải của tôi. Cái này không phải là tôi. Cái này không phải tự ngã của tôi’.
...pe... manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.

Do vậy, Như Lai khi được hỏi như vậy, không có trả lời như vầy:
Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti—

Thế giới là thường còn ... Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết”.
sassato lokotipi ...pe... neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipī”ti.

Rồi du sĩ Vacchagotta từ chỗ ngồi đứng dậy đi đến Thế Tôn; sau khi đi đến, nói lên với Thế Tôn những lời chào đón hỏi thăm, sau khi nói lên những lời chào đón hỏi thăm thân hữu liền ngồi xuống một bên.
Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.

Ngồi một bên, Vacchagotta bạch Thế Tôn:
Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca:

“Thưa Tôn giả Gotama, thế giới thường còn?”
“kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko”ti?

“Này Vaccha, Ta không trả lời: ‘Thế giới là thường còn’ ...
“Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, mayā: ‘sassato loko’ti ...pe....

“Thế là, bạch Thế Tôn, Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết?”
“Kiṃ pana, bho gotama, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti?

“Này Vaccha, Ta cũng không trả lời: ‘Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’.”
“Etampi kho, vaccha, abyākataṃ mayā: ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’”ti.

“Thưa Tôn giả Gotama, do nhân gì, do duyên gì các vị du sĩ ngoại đạo, khi được hỏi như thế này, thời trả lời như thế này:
“Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti:

‘Thế giới là thường còn’ ... ‘Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’.
‘sassato loko’ti vā ...pe... ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā?

Thưa Tôn giả Gotama, do nhân gì, do duyên gì, Tôn giả Gotama, khi được hỏi như thế này, thời không trả lời như thế này:
Ko pana, bho gotama, hetu ko paccayo, yena bhoto gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti:

‘Thế giới là thường còn’ ... ‘Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’.
‘sassato loko’tipi ...pe... ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī”ti?

Này Vaccha, các du sĩ ngoại đạo quán con mắt là: ‘Cái này là của tôi. Cái này là tôi. Cái này là tự ngã của tôi’,
“Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti.

... quán tai ... quán mũi ...

Này Vaccha, các du sĩ ngoại đạo quán lưỡi là: ‘Cái này là của tôi. Cái này là tôi. Cái này là tự ngã của tôi’,
...pe... jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti.

... quán thân ...

Này Vaccha, các du sĩ ngoại đạo quán ý là: ‘Cái này là của tôi. Cái này là tôi. Cái này là tự ngã của tôi’,
...pe... manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti.

Do vậy, các du sĩ ngoại đạo khi được hỏi như vậy, nên trả lời như vầy:
Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti:

‘Thế giới là thường còn’ ... ‘Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’.
‘sassato loko’ti vā ...pe... ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā.

Còn Như Lai, này Vaccha, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, quán con mắt là: ‘Cái này không phải của tôi. Cái này không phải là tôi. Cái này không phải là tự ngã của tôi’,
Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.

... Tai ... Mũi ...

... quán lưỡi là: ‘Cái này không phải của tôi. Cái này không phải là tôi. Cái này không phải là tự ngã của tôi’,
...pe... jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.

... quán thân ...

... quán ý là: ‘Cái này không phải của tôi. Cái này không phải là tôi. Cái này không phải là tự ngã của tôi’.
...pe... manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.

Do vậy, Như Lai khi được hỏi như vậy, không trả lời như vầy:
Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti:

‘Thế giới là thường còn’. ‘Hay thế giới là vô thường’. ‘Hay thế giới là hữu biên’. ‘Hay thế giới là vô biên’. ‘Hay sinh mạng và thân thể là một’. ‘Hay sinh mạng và thân thể là khác’. ‘Hay Như Lai có tồn tại sau khi chết’. ‘Hay Như Lai không có tồn tại sau khi chết’. ‘Hay Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết’. ‘Hay Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’?”
‘sassato loko’tipi, ‘asassato loko’tipi, ‘antavā loko’tipi, ‘anantavā loko’tipi, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīran’tipi, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīran’tipi, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī”ti.

“Thật vi diệu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật hy hữu thay, thưa Tôn giả Gotama!
“Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama.

Vì rằng giữa Ðạo sư với nam đệ tử, ý nghĩa với ý nghĩa, văn ngôn với văn ngôn có sự tương đồng, có sự tương hòa, không có sự mâu thuẫn, tức là tối thượng văn cú.
Yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmiṃ.

Thưa Tôn giả Gotama, nay con đi đến Sa-môn Mahāmoggallāna và nói về ý nghĩa này.
Idānāhaṃ, bho gotama, samaṇaṃ mahāmoggallānaṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ apucchiṃ.

Sa-môn Moggallāna, với những câu như thế này, với những lời như thế này đã trả lời về ý nghĩa này giống như Tôn giả Gotama.
Samaṇopi me moggallāno etehi padehi etehi byañjanehi tamatthaṃ byākāsi, seyyathāpi bhavaṃ gotamo.

Thật vi diệu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật hy hữu thay, thưa Tôn giả Gotama!
Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama.

Vì rằng giữa Ðạo sư với nam đệ tử, ý nghĩa với ý nghĩa, văn ngôn với văn ngôn có sự tương đồng, có sự tương hòa, không có sự mâu thuẫn, tức là tối thượng văn cú”.
Yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmin”ti.

Hoà Thượng Thích Minh Châu dịch Việt